Διαμεσολάβηση και Ιατρική Ευθύνη

Η Διαμεσολάβηση αποτελεί μία σύγχρονη και καινοτόμα λύση και για τις περιπτώσεις ιατρικού σφάλματος. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες μάλιστα έχει παρατηρηθεί στην Ελλάδα αύξηση στις δίκες που αφορούν υποθέσεις ιατρικής ευθύνης. Οι χειρουργικές επεμβάσεις είναι οι συνηθέστερες περιπτώσεις που καταλήγουν στο δικαστήριο. Αξιοσημείωτο είναι επίσης το γεγονός της αύξησης  υποθέσεων που αφορούν την αισθητική χειρουργική και τις πλαστικές επεμβάσεις. Όταν, λοιπόν προκύψει πρόβλημα ιατρικής ευθύνης, ο ασθενής ή οι συγγενείς του, στρέφονται κατά του γιατρού ή της κλινικής στην οποία εργάζεται ο ιατρός.

Ως γνωστόν ο γιατρός δεν ασκεί μόνο ένα επάγγελμα, αλλά ένα λειτούργημα. Αυτό σημαίνει ότι εκτός από την καλύτερη ιατρική φροντίδα, καλείται να παρέχει και ψυχολογική στήριξη στον ασθενή. Ο ασθενής περιμένει να δει τη βελτίωση της υγείας του ή και την πλήρη αποκατάστασή της. Δεν είναι λίγες οι φορές ακόμα, που οι ασθενείς προσδοκούν πολλά περισσότερα, όπως ένα «ιατρικό θαύμα». Οι γιατροί από την άλλη έχουν να αντιμετωπίσουν συχνά δυσαρεστημένους ασθενείς από το αποτέλεσμα μιας  θεραπείας ή μιας αγωγής. Η δυσαρέσκεια μπορεί να καταλήξει σε έντονη διαφωνία ή σύγκρουση και να οδηγηθούν σε δικαστική διαμάχη.  

Ωστόσο, οι προεκτάσεις που εγείρει ένα ιατρικό σφάλμα, είναι εκτός από νομικές, ηθικές, οικονομικές και κοινωνικές τόσο για τον ίδιο τον ιατρό όσο και για τον ασθενή. Καταρχάς για τον γιατρό σοβαρές είναι οι επιπτώσεις για την επαγγελματική του φήμη και υπόληψη. Επίσης, ψυχολογικές όπως άγχος, ανησυχία, θλίψη. Αλλά και οικονομικές που προκύπτουν από τα υψηλά κόστη της δίκης και από τις αποζημιώσεις εάν τελικά χάσει τη δίκη. Για τον ίδιο τον ασθενή αλλά και τους συγγενείς του από την άλλη οι επιπτώσεις εκτός από οικονομικές, είναι σίγουρα ψυχολογικές αλλά και ηθικές. Πολλές φορές επιθυμούν να τιμωρηθεί ο υπεύθυνος γιατρός, προκειμένου να μην υποστούν την ίδια ζημιά με αυτούς και άλλοι πολίτες. Ωστόσο, δεν είναι λίγες οι φορές που απλά επιθυμούν την παραδοχή του λάθους και μία ειλικρινή συγγνώμη. Τέλος, και για τον ασθενή το θέμα της δημοσιότητας μπορεί να αποτελεί σοβαρό πρόβλημα καθώς μπορεί να μην επιθυμεί ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα να κοινοποιηθούν δημοσίως.

Σε ερώτηση που έγινε σε ασθενείς που είχαν προβεί σε καταγγελία ιατρικού λάθους, τι θα μπορούσε να τους αποτρέψει από την κατάθεση της αγωγής ανέφεραν, την παραδοχή αμέλειας, την επίδειξη ευαισθησίας ή απλά μία συγνώμη από την πλευρά του υπεύθυνου γιατρού. Είναι εμφανές, ότι η εμπιστοσύνη, ο διάλογος και η καλή επικοινωνία και στις ιατρικές διαφορές είναι απαραίτητες για την επίλυσή τους. Με άλλα λόγια ο γιατρός είναι σημαντικό να δείξει ενσυναίσθηση προς τον ασθενή και τα έντονα συναισθήματα που βιώνει όπως, φόβο, θλίψη, απόγνωση, πόνο αλλά και οργή και έντονη επιθυμία για εκδίκηση.  Από την άλλη πλευρά και ο ασθενής είναι σημαντικό «μπαίνοντας στη θέση του άλλου», να συνειδητοποιήσει και να αποδεχτεί ότι η ανθρώπινη φύση είναι δεκτική σε λάθη.   

Από τα παραπάνω προκύπτει ότι η Διαμεσολάβηση είναι η καλύτερη μέθοδος επίλυσης και των διαφορών ιατρικής ευθύνης. Ο Διαμεσολαβητής εκπαιδευμένος με κατάλληλες τεχνικές και δεξιότητες θα αποφορτίσει το έντονο συναισθηματικό κλίμα, εν αντιθέσει με τον Δικαστή στην έδρα. Επίσης, το απόρρητο και η εμπιστευτικότητα της διαδικασίας εξασφαλίζουν τη μη δημοσιότητα της υπόθεσης και των ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων. Με τη διαδικασία της Διαμεσολάβησης θα καταλήξουν σε μία συμφωνία κοινά αποδεκτή και συμφέρουσα για όλους. Στόχος να ικανοποιηθούν οι ανάγκες και τα συμφέροντα όλων των εμπλεκόμενων ( win – win situation). Τέλος, τα ίδια τα μέρη ορίζουν όχι μόνο την έκβαση αλλά και τη διάρκεια της διαδικασίας. Αντίθετα, μέσω της δικαστικής οδού χρειάζονται  εφτά χρόνια περίπου από την κατάθεση της αγωγής, μέχρι την έκδοση της απόφασης.

Βιοηθική Διαμεσολάβηση

Τέλος, ιδιαίτερη περίπτωση αποτελούν οι διαφορές που επιλύονται μέσω του θεσμού της βιοηθικής διαμεσολάβησης. Αφορά τη διευθέτηση ηθικών διλημμάτων και ερωτημάτων, κατά τη λήψη δύσκολων αποφάσεων αναφορικά με την ιατρική φροντίδα. Βασικές αρχές της βιοηθικής είναι ο σεβασμός της αυτονομίας, η μη βλάβη του συνανθρώπου, η ευεργεσία και η δικαιοσύνη. Το πιο σημαντικό νομοθέτημα που ισχύει στην Ελλάδα, είναι ο νόμος 3984/2011 «Δωρεά και μεταμόσχευση οργάνων και άλλες διατάξεις».

Πιο συγκεκριμένα, στη βιοηθική διαμεσολάβηση υπάγονται περιπτώσεις:

• • Διαφωνίας γονέων για διακοπή κύησης ή μη, όταν υπάρχουν ενδείξεις για συγγενείς ανωμαλίες του εμβρύου.

• • Διαφωνίας γονέων αναφορικά με την ενδεδειγμένη θεραπεία σε νεογνά ή παιδιά με συγγενείς ανωμαλίες ή σοβαρές ασθένειες.

• • Διαφωνίας συγγενών για ενδεδειγμένη θεραπεία ή περίθαλψη σε σοβαρές περιπτώσεις.

• • Διαφωνίας συγγενών για τη δωρεά οργάνων.

• • Διαφωνίας του ιατρικού προσωπικού του Νοσοκομείου με συναδέλφους ή με τη Διεύθυνση.

• • Διαφωνίας διλημμάτων τέλους της ζωής.

Η βιοηθική διαμεσολάβηση διαφυλάσσει τα συμφέροντα όλων των εμπλεκόμενων, κυρίως όμως του ασθενούς, με γνώμονα για την επίλυση της διαφοράς το συμφέρον και το σεβασμό της αυτοδιάθεσής του.