Η Σχολική Διαμεσολάβηση αποτελεί μία μορφή διαμεσολάβησης και ειρηνικής επίλυσης των συγκρούσεων. Εφαρμόζεται εντός του σχολικού πλαισίου μεταξύ των μαθητών ως εναλλακτική πρακτική που αντικαθιστά το πειθαρχικό σύστημα τιμωρίας.  Διεξάγεται μεταξύ των διαφωνούντων μαθητών και του μαθητή – διαμεσολαβητή, οι οποίοι μέσα από το διάλογο, προσπαθούν να επιλύσουν τη διαφορά τους. Βασικές αρχές της διαμεσολάβησης είναι η εθελοντική συμμετοχή των μερών, η  εμπιστευτικότητα της διαδικασίας, ο σεβασμός και η ουδετερότητα του διαμεσολαβητή.

Η εφαρμογή προγραμμάτων σχολικής διαμεσολάβησης έχει ως στόχο, σε πραγματικές  συνθήκες, να ενδυναμώσει τους εκπαιδευόμενους στη διαχείριση και την αποτελεσματική  επίλυση των συγκρούσεων, των αρνητικών συναισθημάτων τους, την ενεργητική ακρόαση και άλλες σημαντικές δεξιότητες για την κοινωνική ζωή, σε μία κρίσιμη αναπτυξιακή  περίοδο. Μαθαίνουν επίσης να αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους, να μη στοχοποιούν και να βάζουν φρένο στον κοινωνικό αποκλεισμό. Αποτέλεσμα, η διευκόλυνση της μαθησιακής διαδικασίας και η βελτίωση του κλίματος του σχολείου.

Οφέλη Σχολικής Διαμεσολάβησης

• Oι μαθητές αποκτούν εφόδια, ώστε να επιλύουν μόνοι τους ειρηνικά τις συγκρούσεις τους.
• Ενδυναμώνεται η ατομικότητα, η αυτογνωσία, η αυτοπεποίθηση κι η αίσθηση της ισότητας.
• Μείωση των αποβολών και των πειθαρχικών τιμωριών, καθώς οι εκπαιδευτικοί εμπλέκονται όσο το δυνατόν λιγότερο στην επίλυση των συγκρούσεων.
• Δημιουργία κλίματος συνεργασίας τόσο στα πλαίσια της μαθητικής κοινότητας, όσο και μεταξύ μαθητών και εκπαιδευτικών.
• Διευκόλυνση της μαθησιακής διαδικασίας, σε ένα εποικοδομητικό και δημιουργικό σχολικό περιβάλλον.
• Μείωση των βίαιων συμπεριφορών και διατήρηση φιλικών σχέσεων στο σχολικό περιβάλλον.
• Μεíωση του άγχους των εκπαιδευτικών και αύξηση της διαθέσιμης ώρας για διδασκαλία

Η διαδικασία της διαμεσολάβησης στο σχολικό πλαίσιο είναι προσαρμοσμένη στο αναπτυξιακό επίπεδο των μαθητών και είναι απαλλαγμένη από τα κοινωνικά χαρακτηριστικά της κοινωνικής διαμεσολάβησης. Η εκπαίδευση θα πρέπει να διαρκεί ανάλογα με το πρόγραμμα του σχολείου,
την ηλικία και το αναπτυξιακό επίπεδο των μαθητών, με μέσο όρο ωρών για το δημοτικό σχολείο και το γυμνάσιο 12 – 18 ώρες.

Ένα καλό σχολείο δεν σημαίνει ότι  δεν βιώνει συγκρούσεις, αλλά ότι είναι σε θέση να τις διαχειριστεί αποτελεσματικά και  εποικοδομητικά, δημιουργώντας τελικά ένα ασφαλές και υποστηρικτικό περιβάλλον μάθησης. Στη διαμεσολάβηση η σύγκρουση είναι ευκαιρία για ανάπτυξη και εξέλιξη. Οι μαθητές θα πρέπει να αισθανθούν ασφαλείς και ότι είσαι εκεί για να τους ακούσεις, να τους κατανοήσεις χωρίς να τους κρίνεις. Μέσα από βιωματικές ασκήσεις και παιχνίδια ρόλων μαθαίνουν να αναγνωρίζουν, να κατανοούν και να αποδέχονται τα συναισθήματα τα δικά τους αλλά και των συμμαθητών τους. Να δουν τη σύγκρουση σαν ευκαιρία και όχι σαν κίνδυνο. Από τη σύγκρουση μπορούν να μάθουν πολλά για τον εαυτό τους και για τους άλλους.

Με την βιωματική μάθηση τα παιδιά αποκτούν με ευχάριστο τρόπο κίνητρο για μάθηση και ενισχύουν τη συμμετοχικότητά τους. Τα παιχνίδια γνωριμίας και ενεργοποίησης βοηθούν στην ανάπτυξη της ομαδικής ταυτότητας. Τα παιδιά ενθαρρύνονται να αλληλεπιδράσουν και να συνεργαστούν αποκτώντας την αίσθηση της συνοχής  της ομάδας. Eπιπλέον, αναπτύσσουν δεξιότητες και τεχνικές, πειραματίζονται και δεν φοβούνται να εκτεθούν μέσα στον ασφαλή χώρο του παιχνιδιού και της διάδρασης. Αναλαμβάνουν ευθύνες, αποκτούν εμπιστοσύνη στις δυνάμεις τους, καλλιεργούν αυτοέλεγχο, προσαρμοστικότητα και οξύνουν την αυτοπεποίθηση τους. Όσο περισσότερο εξοικειώνονται με τις δραστηριότητες, μέσα από την εμπειρία που αποκτούν αρχίζουν να αντιλαμβάνονται την συμπεριφορά και τα συναισθήματα, τόσο τα δικά τους όσο και των άλλων. Μαθαίνουν να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους και διδάσκονται τρόπους επίλυσης των προβλημάτων και μεθόδους αντιμετώπισης των συγκρούσεων.

Η διαδικασία της διαμεσολάβησης οδηγεί σε win win αποτελέσματα. Στόχος δηλαδή είναι η ικανοποίηση των αναγκών των εμπλεκόμενων με μία συμφωνία κοινά αποδεκτή και επωφελή. Μέσα από προσομοιώσεις – σενάρια υποθετικά αλλά ταυτόχρονα και ρεαλιστικά –  οι μαθητές καλούνται να πάρουν αποφάσεις, να ασκήσουν δεξιότητες και να λύσουν προβλήματα, σε ένα απαιτητικό, ρεαλιστικό περιβάλλον, το οποίο όμως είναι ελεγχόμενο και ασφαλές. Έχει αποδειχθεί, ότι η χρήση μιας φανταστικής υπόθεσης / κατάστασης βοηθά στην εξωτερίκευση των συναισθημάτων. Η προσομοίωση αφορά ένα γεγονός στο οποίο συμμετέχουν οι ίδιοι και το συνδιαμορφώνουν. Δεν υπάρχει προσποίηση, αντιθέτως συνδυάζεται ο ρεαλισμός με την υπευθυνότητα κάτι το οποίο είναι δύσκολο να επιτευχθεί στο πλαίσιο της παραδοσιακής διδασκαλίας. Ο εκπαιδευτικός δεν παρεμβαίνει (παρά μόνο εάν δεν τηρούνται οι προσυμφωνημένοι κανόνες), αλλά καθοδηγεί, παρακολουθεί και στο τέλος παρέχει ανατροφοδότηση.

Στην ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των προγραμμάτων σχολικής διαμεσολάβησης  συντελεί η δικτύωση των σχολείων που υλοποιούν τα προγράμματα καθώς υπάρχει  αλληλοϋποστήριξη, ανταλλαγή καλών πρακτικών και καινοτόμων ιδεών, από διαφορετικά  σχολικά πλαίσια που εφαρμόζουν κοινές δράσεις. Απαραίτητη επίσης είναι και η εμπλοκή  του συλλόγου γονέων και κηδεμόνων με τρόπο ενισχυτικό και υποστηρικτικό. Η διάδοση  και προώθηση του θεσμού είναι αναγκαία για την εγκαθίδρυση ενός πιο ειρηνικού και  δημοκρατικού κλίματος στα σχολεία.