World café – Το καφέ του κόσμου

Το World Café, ως μέθοδος ομαδικού διαλόγου, αναδύθηκε το 1995 από μια μικρή ομάδα επιχειρηματιών, εξελίσσοντας την αρχική ιδέα τους για φιλικές, επιτραπέζιες συζητήσεις σε ένα καθολικό κοινωνικό φαινόμενο που επηρέασε τον παγκόσμιο χώρο. Ουσιαστικά, αυτή η μέθοδος ξεκίνησε ως μικρές ομάδες που συζητούσαν θέματα που τις ενώναν, αρχικά καταγράφοντας ιδέες σε χαρτιά τραπεζομάντιλα.

Η διαδικασία περιλάμβανε τη διακοπή των συζητήσεων, ώστε οι συμμετέχοντες να μετακινούνται σε διαφορετικά τραπέζια, διευκολύνοντας έτσι την ελεύθερη ροή ιδεών. Η ανταλλαγή τραπεζιών επέτρεπε την κυκλοφορία, εμβάθυνση και σύνδεση των ιδεών, δημιουργώντας ένα δυναμικό περιβάλλον που ενθαρρύνει τη δημιουργική σύνθεση και την ανταλλαγή απόψεων.

Μέσω αυτής της εξαιρετικά απλής και αποδοτικής διαδικασίας, το World Café επιτρέπει στις ιδέες να ακολουθούν φυσικά μονοπάτια, ενώ παράλληλα προωθεί τη συλλογική σκέψη και την ανάπτυξη ολοκληρωμένων λύσεων. Με αυτόν τον τρόπο, καθιστά σαφές το ότι η συνεργασία και ο συλλογικός διάλογος είναι οι κλειδιά για την αντιμετώπιση προκλήσεων και τη δημιουργία βιώσιμων λύσεων.

Το καφέ του κόσμου (World café) στην εκπαίδευση

Η World Café αποτελεί μια εξαιρετικά κατάλληλη μέθοδο για εφαρμογή τόσο σε μαθητές όσο και σε ενήλικες, καθώς η επιτυχία της βασίζεται σε αρχές που απλοποιούν τη διαδικασία και ενισχύουν την αποδοτικότητά της. Κεντρικός στόχος της μεθόδου είναι η προώθηση της κατανόησης και της αποδοχής του προβλήματος, καθώς και η δημιουργική ανακάλυψη και διαμόρφωση λύσεων.

Η διαδικασία αυτή επιτυγχάνεται μέσω της έκφρασης διαφορετικών απόψεων, της εφαρμογής ιδεών μέσω της τεχνικής του brainstorming, και της ουσιαστικής συνομιλίας. Αυτές οι διαδικασίες οδηγούν σε θετικές αλλαγές που απηχούν στη σχολική κοινότητα. Είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι η επιτυχία της World Café συνοψίζεται στην εμπνευσμένη φράση: “Όλοι μαζί είμαστε σοφότεροι από ό,τι ο καθένας ξεχωριστά.”

Μέσω αυτής της μεθόδου, η συλλογική σοφία και η συνεργασία αναδεικνύονται ως ουσιαστικοί παράγοντες που οδηγούν σε βελτιώσεις και καινοτομίες μέσα στο εκπαιδευτικό περιβάλλον.

Βήματα εφαρμογής της διαδικασίας από τον εκπαιδευτικό

• • Ο εκπαιδευτικός ζητά από τους μαθητές να δημιουργήσουν ομάδες των τεσσάρων ή πέντε ατόμων και να καθίσουν στο «τραπέζι συνομιλίας». Στο κέντρο  κάθε τραπεζιού έχει τοποθετήσει μεγάλα χαρτόνια και κάρτες για να σημειώνουν.

• •  Ο εκπαιδευτικός έχει ήδη οργανώσει τουλάχιστον τρεις γύρους συζητήσεων, χρονικής διάρκειας από 10 – 20 λεπτά ο κάθε γύρος.

• •  Διαβάζει στους μαθητές ένα σενάριο (πραγματικό ή υποθετικό) που αφορά ένα περιστατικό σύγκρουσης μεταξύ δύο ή περισσότερων μαθητών.

• • Στον πρώτο γύρο ζητά από τους μαθητές να σκεφτούν και να καταγράψουν τα πιθανά συναισθήματα που βιώνουν οι μαθητές της σύγκρουσης. Χρησιμοποιούν τα χαρτόνια και τις κάρτες για να καταγράψουν ή και να ζωγραφίσουν τις ιδέες που μοιράζονται. Στις κάρτες γράφουν συνοπτικά τις ιδέες που μοιράστηκαν και για τις οποίες συμφωνούν.

• • Όταν ολοκληρωθεί ο πρώτος γύρος, παραμένει σε κάθε τραπέζι ένας μαθητής ως «οικοδεσπότης» και υποδέχεται τα νέα μέλη της συζήτησης. Τα υπόλοιπα παιδιά μοιράζονται σε άλλα τραπέζια και μεταφέρουν τις ιδέες της προηγούμενης ομάδας. Ακολούθως, εμπλουτίζονται με τις ιδέες και απόψεις της νέας ομάδας στο νέο τραπέζι συνομιλίας.

• • Όταν κρίνει απαραίτητο ο εκπαιδευτικός, συγκεντρώνει και καταγράφει στον πίνακα τις ιδέες από κάθε τραπέζι, τις οποίες διαβάζει ο οικοδεσπότης του τραπεζιού. Τις κοινές ή συναφείς ιδέες τις γράφει μία φορά.

• • Συνεχίζεται η διαδικασία και οι γύροι των συνομιλιών. Το επόμενο θέμα συζήτησης είναι το πώς μπορεί να επιλυθεί η σύγκρουση με τρόπο επωφελή για τους μαθητές που έχουν εμπλακεί στη σύγκρουση.

• • Στον τελευταίο γύρο, οι μαθητές επιστρέφουν στο αρχικό τραπέζι και συζητούν τα όσα έχουν καταγραφεί στον πίνακα. Η τελευταία φάση γνωστή ως «συγκομιδή» κάνει φανερό σε όλους το πώς από τη μεταφορά ιδεών και απόψεων, προκύπτουν αναπάντεχα νέες προσεγγίσεις.

Επιλογή ερωτημάτων

Oι μαθητές μπορούν να ασχοληθούν μόνο με ένα ερώτημα ή να εμβαθύνουν σε περισσότερα ερωτήματα και περισσότερους γύρους συνομιλιών ανάλογα με:

• • τη σύνθεση και το δέσιμο της ομάδας

• • την ηλικία των μαθητών

• • τους στόχους του εκπαιδευτικού